Przeciwprzymrozkowe do sadu

Położenie Polski w strefie klimatu umiarkowanego stwarza co­rocznie zagrożenie utraty plonów na wsku­tek przemarzania kwiatów, zawiązków, młodych owoców a nawet liści i młodych pędów zwłaszcza w pro­dukcji sadowniczej. Na świecie stosuje się kilka sposobów ochrony plantacji przed skutkami wiosen­nych przymrozków. W warunkach Polski jedynym skutecznym i w miarę ekonomicznym sposobem jest nawad­nianie przeciw­przy­mrozkowe. W procesie tym wykorzystuje się ciepło odda­wane przez wodę podczas jej schładzania a przede wszystkim podczas jej zamarzania czyli zamiany stanu skupienia ciekłego na stały  (lód). Z 1 litra wody o temperaturze 8⁰C podczas jej schłodzenia i całkowitego zamarznięcia w temperaturze 0⁰C uzyskujemy pra­wie 370 kJ energii (8+80=88 kcal). Chcąc chro­nić przed przymrozkiem o temperaturze –3 do –5 ⁰C, należy rozdeszczowywać  30 – 40 m³ wody na godzinę na każdy hektar począw­szy od momentu zbliżania się temperatury do 0 ⁰C ter­mometru mokrego aż do momentu całkowitego rozpuszczenia pokrywy lodowej na rośli­nach, co może trwać nawet kilkanaście godzin. Woda musi być lana jednocze­śnie i bez przerwy na całą chronioną powierzchnię !!!  Instalacja przeciwprzymrozkowa - jak każda inna nawodnieniowa - składa się z trzech elementów: Ujęcie wody z pompownią. Jako ujecie wody do ochrony przeciwprzymrozkowej może być wykorzystane każde ujęcie głębinowe i powierzchniowe o wydajności minimum 30 m³/h na każdy przeznaczony do ochrony hektar plantacji lub zasobach (w zbiorniku retencyjnym lub stawie) minimum 500 – 800 m³ na 1 ha co zapewni ochronę przez dwie, trzy kolejne noce przymrozkowe. Nie mając takich zasobów wody nie ma sensu budować instalacji !!!

 

Temperatura wody nie ma dużego znaczenia. Woda z ujęć powierzchnio­wych musi być filtrowana na czerpni szczelinowe gdyż zanieczyszczenia powyżej 3 mm będą zatykały dy­sze zraszaczy co w krótkim czasie unieruchomi cały system. Każdy rodzaj pompowni jest dobry pod wa­runkiem że będzie niezawodna. Pompownia elektryczna głębinowa w studni lub ujęciu powierzchniowym lub pompownia lądowa powinna zazwyczaj dawać ciśnienie ok. 6 bar i mieć wydajność nie mniej jak 30 m³ na każdy hektar, wówczas zapotrzebowanie mocy pompy o takich parametrach będzie na poziomie 8 – 10 kW/ha. Przy ochronie większych areałów należy się zastanowić nad kosztami całorocznymi tak dużych przy­działów mocy a w terenie o dużej koncentracji sadów i użytkowników podobnych systemów, należy się dodatkowo liczyć z przeciążeniami i awariami sieci energetycznej. Pompownie spalinowe kupowane jedy­nie do instalacji przeciwprzymrozkowej w znaczący sposób ją podrażają, choć mają niewątpliwe zalety jak: niezawodność, uniezależnienie od czynników zewnętrznych, dowolnie duże moce a więc i wydajności i powierzchnie chronione. Pompownie ciągnikowe, których szeroka gama jest w stanie wykorzystać moc każdego ciągnika, będą rozwiązaniem najtańszym i tam gdzie źródłem wody jest zbiornik otwarty najczę­ściej jest to rozwiązanie najsensowniejsze (jedna pompa traktorowa wystarczy na sad o pow. 2 – 8 ha). Linie przesyłowe rozprowadzające wodę muszą być zmontowane na stałe. Najczęściej są to rurociągi PE lub PVC o odpowiednio dobranych średnicach dla planowanych przepływów i odległości zraszaczy od pompowni tak aby zapewnić właściwe ciśnienie wszystkim zraszaczom na całej powierzchni plantacji. Ru­rociągi muszą być wytrzymałe i szczelne najlepiej ułożone nawet na małej głębokości ale po ziemią. Zraszacze powinny być umieszczone nad koroną jak najniżej ale tak aby strumień wody nie zaczepiał o gałęzie. Zraszacz RC130HH jest zraszaczem specjalnym do tego celu; posiada krótkie ramie, osłoniętą sprężynę i czas pełnego obrotu poniżej 1 minuty, możliwość zastosowania jednej dyszy o średnicy 4 mm co przy ciśnieniu 3,5 – 4,0 bar osiąga wydajność 1 m³/h i zasięg 14 m pozwalający stosować rozstawę 18x18 m. Na jednym hektarze stosuje się 30 takich zraszaczy co zapewnia wymaganą godzinową dawkę 30 m³/ha a to zapewni ochronę najwyżej do –5⁰C (do –4⁰C wystarczy 25 m³/h ale do –7⁰C potrzeba aż 60 m³/ha)